SAÇ DÖKÜLMESİ VE BESLENME
Bu makalede beslenme ve vitaminler ile saç sağlığı arasındaki ilişkiyi ele alacağız.Son zamanlarda saçlarınızın inceldiğini,matlaştığını ve döküldüğünü düşünüyorsanız bunların nedeni beslenme şekliniz olabilir.Erkeklerde ve kadınlarda saç dökülmesinin farklı nedenleri olabilmekle beraber olayı başlatan,ivme kazandıran nedenlerin başında saç sağlığı için gerekli vitamin ,mineral vb eksiklikler önemli rol oynamaktadır.
Saçlarımız kılcal damarlanmalar ile kandan beslenmektedir.İnsan saçının yapısını oluşturan prpotein / keratin nin güçlübir yapısı vardır.Vücudumuz için gerekli neredeyse tüm besinler saçımız için de gereklidir.Vücudumu ziçin gerekli besinler yeterince sağlanamadığında ,vücudumuz beslenme önceliğini hayati organlara verecektir.Dolayısı ile bu durum saçlarımıza cansızlık,kırılma ve dökülme olarak yansıyacaktır.
Hangi branş olursa olsun biz hekimler hastalarımmız daha kapıdan girerken gözlemlemeye başlayarak sağlık durumu ile ilgili ip uçları elde etmye çalışırız.Cilt rengi,saç kalitesi vb bize hemen bilgi vermeye başlar.Hatta yapılan çalışmalar kötü beslenmemin kişinin saç kalitesini daha anne karnındayken etkilediği göstermektedir.
Yapıalan araştırmalarda günlük 1000 kalori ve altında uygulanan diyetlerde saç dökülmesi ilk aylarda karşımıza çıktığı görülmüştür.Bu düzeyde ki düşük kalorili beslenmeler Troid bezinin çalışmasını yavaşlatmakta ve saç kaybına neden olmaktadır.Özellikle proteinden fakir beslenmek saç dökülmesi olarak karşımıza çıkmaktadır.Protein alımının artırılması ile ise dökülme hızı yavaşlamakta ve durmaktadır.
Yine uzun süreli açlık DHT(erkeklik hormonu) nun yarı ömrünü uzatarak erkek tipi saç dökülmesine neden olmaktadır.
Vücudumuzun sentezleyemediği ve diyetle almamız gereken omega-3, 6, 9 denilen esansiyel yağ asitlerinin eksikliği durumda 2-4 ay içinde saçlarda dökülme başlar. Omega-3 içeren besinlerin en çok bilinenleri somon balığı, torik balığı, uskumru balığı, palamut balığı, kabak çekirdeği, keten tohumu ve semiz otudur.
Demir eksikliği saç kaybı ile ilişkili en çok suçlanan faktörlerin başında gelmektedir, Saç dökülmesi, demir eksikliğinin anemi gelişmeden önce görülen erken bulgularındandır. Demir eksikliğinde depo demir ve doku demirinde azalma anemi gelişiminden önce gözlenmektedir. Sağlıklı bir kıl büyümesinin sağlanabilmesi için depo demiri (ferritin) düzeyinin 40 mikrogram litre olması gerekmektedir. Başlıca demir içeren gıdalar kırmızı et, karaciğer, hindi, tavuk eti, ıspanak ve lahana gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, ton balığı, sardunya, uskumru, mezgit,nohut ve kuru fasülye gibi kurubaklagiller, antep fıstığı, ay çekirdeği, kabak çekirdeği, badem gibi kuruyemişler, kuru üzüm, kuru erik, kuru incir gibi kurutulmuş meyveler, yumurta ve pekmezdir.
Çinko minerali, saç köklerinin gelişmesinde önemli fonksiyonları olan çok sayıda enzimin sağlıklı işlev görmesini sağlayacaktır. Çinko eksikliğinde saç dökülmesi, saçların beyaz, seyrek, kısa ve kırılgan bir hal alması gözlenir. Karides, istiridye, balık, et, karaciğer, buğday tohumu, kabak. çekirdeği, ayçiçeği çekirdeği, tüm tahıllar, ceviz, badem, yumurta, peynir ve süt çinko içeren yiyeceklerdir.
Bakır eksikliği özellikle uzun süreli sütten oluşan diyetlerde yetersiz alıma bağlı olarak veya kronik beslenme bozukluğu olanlarda veya bazı genetik hastalıklarda görülür. Saç köklerinin yetersiz gelişimine neden olarak birçok saç anomalisine ve saçların beyazlamasına neden olabilir. Bakır minerali, zeytin, fındık, ceviz, badem, üzüm, arpa, esmer ekmek, brokoli, pancar, pekmez, bal, portakal, pekmez, kuzu ciğeri, fasulye, bezelye gibi gıdalardan alınabilir.
Saç köklerimizin sağlıklı büyümesi için gerekli diğer bir vitamin ise biotindir. Eksikliğinde saçlarda seyrelme, kırılma ve dökülmeler başlar. Özellikle yumurta akının fazla tüketilmesinde ya da genetik kökenli bazı hastalıklarda biotin eksikliği gözlenmektedir. Biotin en sık yumurta sarısı, fındık, fıstık gibi kabuklu yemişlerde, baklagillerde bulunmaktadır.
C vitamini eksikliğinde de özellikle kıllarda kıvrılmalar başlar ve saçın birçok bölgesinden bükülmeler başlar. Özellikle yaşlılarda, alkoliklerde, sigara içenlerde, kortizonlu ilaçların uzun süreli kullanımında ,taze sebze veya meyvelerin yetersiz tüketimine bağlı gelişir. Taze sebze ve meyveler C vitamini içeren besinler olarak gerekli C vitamini ihtiyacımızı karşılarlar. Limon, greyfurt, portakal, çilek, kivi, frenk üzümü, en çok C vitamini içeren meyveler arasındadır. Lahana, domates, kuşburnu, karnabahar, ıspanak, maydanoz, turp, patates, yeşil biber gibi sebzeler en fazla C vitamini içeren sebzeler olarak C vitamini kaynakları arasında yer alırlar.
Omega 3 (alfa-linoleik asit), Omega 6 (linoleik asit) ve Omega 9 (oleik asit)’dan oluşan omega yağ asitlerinin beyin gelişimi, bağışıklık sisteminin güçlenmesi, koroner kalp hastalıklarının önlenmesi gibi fonksiyonları bulunmaktadır. Bu yağ asitlerinin en çok bulunduğu gıda maddeleri arasında; Omega-3 yağ asidi açısından balık yağı, keten tohumu, soya ve yeşil yapraklı sebzeler, omega-6 yağ asitleri açısından bitkisel sıvı yağlar, omega-9 yağ asitleri açısından ise, zeytinyağı yer almaktadır.
◊Omega-3 yağ asidi zengini somon, saçlarınızı kuvvetli tutacak proteini ve saç derinizin nemli kalmasını ve beslenmesine yardımcı olan yağı sağlıyor. Omega-3 saç derisini kayganlaştırıyor, enflamasyonu ve kırılgan saçlara sebep olan kuruluğu azaltıyor.
Dr Özgür NALBANT